Flamenco

Flamenco to folklor cyganów andaluzyjskich, którzy przybyli na Półwysep Iberyjski ok. XVI w. Ponieważ tereny te przez stulecia zamieszkiwały różne narody, zarówno w śpiewie, jak i w tańcu odnaleźć można wyraźne wpływy ich kultur - między innymi kultury mauretańskiej i żydowskiej. Flamenco tworzą nierozerwalnie związane ze sobą śpiew, taniec i muzyka (cante, baile, toque). Jako pierwszy ukształtował się śpiew, nieco później pojawił się taniec, stanowiący początkowo formę ilustracji do pieśni. Taniec flamenco jest najczęściej solowy - to indywidualna forma wypowiedzi, zawierająca zawsze pewien element improwizacji. Powszechnie kojarzona z tym rodzajem muzyki gitara pojawiła się stosunkowo niedawno. Jako instrument solowy została rozwinięta dopiero na początku XX w.

Na terenie Europy flamenco jest swoistym fenomenem - nigdzie indziej nie została stworzona kultura, która czerpiąc z wielu źródeł wykształtowałaby zjawisko równie niepowtarzalne, niosące ze sobą tak wielki ładunek ekspresji.

Poniższe zestawienie styli we flamenco, tzw. palos, ma na celu ukazanie różnorodności jaka występuje we flamenco. Nie jest to lista kompletna, ani tym bardziej w pełni charakteryzująca te formy; skrócony opis ma jedynie przybliżyć rytm, charakter i dynamikę tańca, aby ułatwić "wczucie się" przed rozpoczęciem nauki tańca danego stylu.

Abandolao – wariacja stylu fandango, o charakterystycznym "bujanym" pulsie rytmicznym który najprościej jest rozliczać na 6.

Alborea – tradycyjna pieśń wywodząca się z folkloru cygańskiego, której słowa dotyczą obrządków ślubnych; forma została zaadaptowana do flamenco jako styl w rytmie na 12, a taniec w charakterze zbliżony jest do solea por buleria..

Alegrías – czyli sama radość; styl w rytmie na 12, wywodzący się z grupy pieśni z Kadyksu zwanymi Cantiñas. Jest to styl lekki i radosny, łatwy do rozpoznania po charakterystycznym zaśpiewie „tiriki tran tran tran” przeważnie na początku utworu.

Bambera – styl w rytmie na 12, przypominający w swej formie tańczonej solea por buleria, ale pochodzenie tego palo jako pieśni leży w andaluzyjskim folklorze.

Bulerías – jeden z kluczowych styli we flamenco, w rytmie na 12, o wesołym a wręcz żartobliwym charakterze. Najczęściej jest tańczona „por fiesta” podczas wszelkich wydarzeń rodzinnych czy kulturalnych a także na zakończenie koncertów flamenco.

Cantiñas – wesoły styl w rytmie na 12, wywodzący się z grupy pieśni o tej samej nazwie; taniec jest lekki i radosny ale też szybki.

Caña – styl w rytmie na 12, wywodzący się z grupy Soleares, o dość dostojnym i poważnym charakterze.

Caracoles – wesoły styl w rytmie na 12, którego pochodzenia flamencolodzy dopatrują się w jednej z pieśni w stylu cantiña „La Caracolera”.

Colombianas – styl w rytmie na 4, o słodkiej i przyjemnej dla ucha melodii dzięki wpływom jaki miał na tą formę folklor hispanoamerykański.

Debla – początkowo forma śpiewu wolnego (cante libre), tzn. nie ujętego w strukturę rytmiczną, o charakterze bardzo smutnym, wręcz okrutnego cierpienia. Z czasem debla została ujęta w formę rytmu na 12 charakterystyczną dla siguiryas, a tańczona jest – tak jak martinete – bez akompaniamentu gitary.

Fandango de Huelva - najpopularniejsza tańczona odmiana fandango pochodząca z prowincji Huelva. Charakteryzuje się rytmem, który najprościej rozliczać na 6, z wyraźnym mocnym akcentem na 1.

Farruca – styl w rytmie na 4, wywodzący sie z folkloru galicyjskiego. Tancerz w farruce jest bardzo oszczędny w formie, a z tego minimalizmu bije moc i siła. Początkowo tańczony tylko przez mężczyzn, a kobiety, odkąd również interpretują te formę, przeważnie tańczą ją w męskim stroju.

Garrotín – wesoły, żartobliwy styl w rytmie na 4, najczęściej tańczony z kapeluszem.

Guajira – styl w rytmie na 12, z wyraźnie słyszalnymi, zarówno w melodii jak i tekście, wpływami z folkloru latynoskiego. Taniec jest bardzo zmysłowy i delikatny, bardzo często wykonywany z rekwizytem: wachlarzem (abanico), chustą (manton), w sukni z trenem (bata de cola).

Granaína y media granaína – style wywodzące się z grupy Cantes de Levante, raczej będące domeną śpiewaków i gitarzystów jak tancerzy.

Jaleo – styl w rytmie na 12, zbliżony do bulerias, aczkolwiek melodia jest wolniejsza a tańczone jaleo jest dużo bardziej poważne i „cięższe” w wyrazie.

Malagueña - styl ten wywodzi się z rodziny pieśni z Malagi; początkowo malagueña była głównie popisem kunsztu śpiewaków, obecnie można też ten styl zobaczyć.

Martinete – pierwotna forma należała do śpiewu wolnego, a ze sposobu wykonywania tej pieśni emanował żal, smutek i rozpacz. Taki sam charakter odzwierciedla taniec, wykonywany bez akompaniamentu gitary przy rytmie na 12 charakterystycznym dla siguiyras.

Mirabras – styl należący do grupy Cantiñas,

Petenera – styl na 12 wywodzący sie z grupy Soleares

Polo - styl na 12 wywodzący sie z grupy Soleares

Romance – styl na 12 wywodzący sie z grupy Soleares.

Romera – styl na 12 wywodzący sie z grupy Cantiñas, swoją nazwę zawdzięcza śpiewakowi Romero "El Tito".

Rondeña – należy do grupy Cantes de Malaga, wywodzący się ze społeczności rolnej miejscowości Ronda i o takim życiu opowiadają słowa pieśni. Wersja do tańca, w rytmie na 12, jest o dość wolnym tempie.

Rumba – styl aflamencado, w rytmie na 4, należy do form ida y vuelta, czyli tych w których mocno zaakcentowane są wpływy latynoamerykańskie. W samej Hiszpanii rumbę częściej na scenie usłyszymy (jako popis samego gitarzysty lub utwór śpiewany) jak zobaczymy.

Serrana – styl siguiryas, rozliczany na 12 ale w "odwróconym compasie"; pieśń o bólu i cierpieniu.

Sevillanas – zaadaptowana forma z folkloru andaluzyjskiego, która, jako jedyna ze wszystkich form we flamenco, ma stałą choreografie i jest tańczona w parach.

Siguiriyas – poważna, smutna czy wręcz tragiczna w charakterze forma cante jondo (głębokiej pieśni), ujęta w rytm na 12 ale rozliczany w dość odmienny sposób. Taniec, jak i słowa pieśni, ukazuje ból, cierpienie, lament i skargę człowieka na okrucieństwo losu.

Soleá – styl zwany przez flamencologów i samych artystów flamenco królową andaluzyjskich pieśni, matką flamenco. Wykonywana w rytmie na 12, ale w tempie bardzo wolnym, dającym wrażenie rozciągania czasu. Ma charakter poważny i dostojny, a słowa pieśni przepełnione są nostalgią i melancholią.

Soleá por Bulería – styl w rytmie na 12, dużo szybszy niż sama soleá. Ma charakter poważny, a taniec powinien być dynamiczny, gwałtowny, wypełniony dużą ilością stepu.

Tangos – wesoły i dynamiczny styl w pulsującym rytmie na 4, tańczony jako por fiesta, kompletna choreografia lub na zakończenie tiento lub taranto.

Tanguillo – ciekawa rytmicznie forma stylu tangos, taniec jest wesoły i żartobliwy, często wykonywany z rekwizytem.

Tarantos – tańczony styl z grupy Cantes de las minas, w rytmie na 4; styl smutny i ponury aż do przejścia w tangos, dlatego wymaga od tancerza kunsztu zarówno technicznego jak i umiejętnego dawkowania przekazu emocjonalnego.

Tientos – styl wywodzący się z grupy tangos, w rytmie na 4, jeden z podstawowych we flamenco, dość wolny i nostalgiczny w charakterze, aż do przejścia por tangos.

Verdiales – styl wywodzący sie z grupy pieśni z Malagi, liczony w compasie na 12, dość rzadko tańczony.

 

Źródło

http://www.horizonteflamenco.com/palos

http://www.flamencoexport.com/flamenco-wiki/palos-del-flamenco.html


Mini słownik pojęć hiszpańskojęzycznych, związanych z tańcem flamenco, aby ułatwić adeptkom i adeptom tańca zrozumienie o czym mówimy na zajęciach...

abanico – wachlarz, może być mały (chico) albo duży (grande)

bata de cola – suknia/spódnica z trenem

baston – drewniana laska wykorzystywana jako rekwizyt taneczny, służąca do wystukiwania rytmu o podłogę, np. w farruce czy martinete

cante baile toque – 3 nieodłączne elementy we flamenco; śpiew, taniec i gra na gitarze

cante jondo – forma śpiewu “głębokiego”, smutnego (m.in. solea, siguiriya)

cante chico - forma śpiewu lekkiego, radosnego (m.in. tangos, cantiñas)

compas – rytm we flamenco; w potocznym rozumieniu rytm na 12

escobilla – cześć stepowana w choreografii, moment popisowy dla tancerza jego umiejętności i techniki tańca

fan veil – wachlarz arabski (z woalem)

ida y vuelta – dokładnie “tam i z powrotem”; formy we flamenco które mają mocno zaakcentowane wpływy latynoamerykańskie, np. guajira

letra - zwrotka

llamada – z hiszp. „zawołanie”; pierwszy dobrze słyszalny (czyt. „mocno stepowany”:) ) fragment na początku choreografii

manton – wielka haftowana chusta z frędzlami, wykorzystywana jako rekwizyt taneczny; tradycyjnie wykonuje się ją w takich stylach jak: caña, alegrias. petenera

marcaje – to co tańczymy w trakcie letry, słuchając uważnie śpiewaka

palillos (castañuelas) - kastaniety

palo – styl, rodzaj tańca (np. tangos. sevillanas, …)

palmas palma to hiszp. “dłoń”; określenie rytmicznego klaskania

por fiesta – wesołe „imprezowe” wykonanie tańca (a nie wyuczonej opanowanej choreografii)

remate – fragmenty stepowane przez tancerza w trakcie letry (zwrotki)

Rekwizyty wykorzystywane w tańcu flamenco:

abanico – wachlarz, może być mały (chico) albo duży (grande)

bata de cola – suknia/spódnica z trenem

bastón – drewniana laska służąca do wystukiwania rytmu o podłogę

fan veil – wachlarz arabski (z woalem)

mantón – wielka haftowana chusta z frędzlami

palillos (castañuelas) – kastaniety (instrument muzyczny)